habib

پيكان يك خودروي سواري است كه از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۸۴ توسط ايران خودرو توليد مي‌شد و در واقع فيس‌ليفتي از خودروي هيلمن هانتر است. ايران خودرو (ايران ناسيونال) به توليد پيكان تا سال ۱۳۵۷ ادامه داد. پس از انقلاب ۱۳۵۷، توليد پيكان كاهش يافت تا جايي كه در اواخر دهه ۱۳۶۰ به مرز توقف توليد رسيد. با اين حال با توليد قطعات در داخل كشور حيات پيكان تا سال ۱۳۸۴ ادامه پيدا كرد و وانت پيكان تا سال ۱۳۹۳ توليد شد و تيراژ اين خودرو در زمان توقف توليد به بيش از ۲ ميليون دستگاه رسيد. پيكان سدان سري آخر مدل ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ مدل اين خودرو شامل سقف پژويي و مدل‌هاي آخر ۸۳ شامل كيلومتر پژويي بود. 

در اوايل دهه ۱۳۴۰ احمد و محمود خيامي نزد رضا نيازمند رفته گفتند آمديم پروانه ساخت اتومبيل بگيريم. يك گاراژ در مشهد داريم و هر نوع اتومبيل را تعمير مي‌كنيم. ۲ ميليون تومان سرمايه داريم و براي شروع وام مي‌گيريم. چند روز گذشت و نيازمند در روزنامه خواند كه شركت «دكاو» ورشكسته شده و كارخانه‌اش را مي‌فروشد. برادران خيامي را خبر كرد و حدود ۲۰ روز بعد با قرار‌داد آمدند كه دكاو را خريده‌اند. نيازمند اين قرارداد را رد كرد چون دستگاه‌ها قديمي بودند. مجددا توليدكننده‌هاي خودرو در دنيا را بررسي كرد. 

برادران خيامي براي مذاكره با فيات رفتند. سه ماه بعد با قرارداد فيات آمدند اما وزارت صنايع آنرا نيز رد كرد زيرا موتور فيات از آلومينيوم ساخته شده بود و تشخيص داده بودند براي جاده‌هاي ايران كه كمتر آسفالت بودند مناسب نيست. 

نيازمند سپس ميگويد برويد انگلستان به شركت روتس چون موتورهايي كه مي‌سازد بهترين موتور دنياست. يك ماه بعد قرار‌داد آن را امضا كرديم.
اين درحاليست كه كشورهاي نيجربه و كنيا و شركت مصري عرب امريكن ويهكلز يكي دو سال پس از ايران ناسيونال خط توليد پژو ۵۰۴ را از فرانسه گرفتند و تا سالهاي آغازين قرن بيست و يكم در حال توليد آن بودند.
قرارداد مونتاژ پيكان (آخرين مدل هيلمن هانتر؛ (كرايسلر) روتس ارو مدل ۱۹۶۶) در ايران بين شركت ايران ناسيونال (ايران خودروي كنوني) و گروه صنعتي روتس (Group Rootes) انگلستان، كه درحال ورشكستگي بود، بسته شد و توليد اين خودرو پس از يك دهه توليد در انگلستان، در ايران شروع شد. طراحي اصلي پيكان كاري از شركت تالبوت از زير مجموعه‌هاي گروه روتس بود. يك سال بعد در سال ۱۳۴۷ شركت آمريكايي كرايسلر توانست گروه صنعتي روتس را بخرد كه تأثيري بر روند توليد پيكان در ايران نداشت و مدل‌هاي مختلف پيكان در ايران توليد مي‌شد.
در سال ۱۳۵۹ توليد پيكان با ظاهري جديد (معروف به چراغ بنزي) طراحي معروف كرايسلر بود در ايران آغاز شد. روند مونتاژ خودرو در ايران خودرو به همين ترتيب تا سال ۱۳۶۴ ادامه يافت و تا اين سال كماكان قطعات اصلي از خارج وارد و شركت ايران خودرو آن‌ها را مونتاژ مي‌كرد، و در كنار آن قسمت‌هايي چون بدنه، رادياتور، شيشه و كمك فنر عقب و جلو در ايران ساخته مي‌شدند.
در سال ۱۳۶۴ خط توليد پيكان در كرايسلر انگلستان متوقف شد و در شركت پژو فرانسه ادغام شد و در نتيجه ايران خودرو با كاهش دستگاه انتقال قدرت اصلي مواجه شد و توليد پيكان از سقف بيش از ۷۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۶۳ به سه هزار دستگاه در سال ۱۳۶۸ سقوط كرد. در اين سال كارخانه پژو موافقت كرد ايران خودرو با به‌كار بردن سامانه تعليق و موتور پژو ۵۰۴ بر روي بدنه پيكان، به توليد پيكان ادامه دهد كه اين روند در حدود شش سال دوام آورد.
پس از آن با ساخت قطعات لازم در ايران، پيكان۱۶۰۰ در شهريورماه ۱۳۷۱ توليد شد و توليد آن تا ۲۵ ارديبهشت سال ۱۳۸۴، در حدود ۱۳ سال، ادامه داشت. همچنين در سال ۱۳۷۲ طرح پرتو تايپي از سوي ايران خودرو براي پيكان معرفي شد ولي هرگز به توليد انبوه نرسيد. اما در سال ۱۳۷۳ نوعي پيكان موسوم به سپر جوشن توليد شد كه فقط اندكي به آن طرح شبيه بود. يكسري از تغييرات ديگر كه مربوط به طرح پيش نمونه بود نيز در سال‌هاي بعد در پيكان‌ها اجرا شد.
در روز ۲۵ ارديبهشت سال ۱۳۸۴ پس از گذشت ۳۸ سال و توليد دو ميليون و ۲۹۵ هزار دستگاه، توليد پيكان متوقف شد و آخرين پيكان توليدي به موزه فرستاد شد. پس از آن تلاش‌هاي فراواني براي ايجاد يك خودروي جايگزين براي اين خودرو انجام شد. از جمله خودروهاي جانشين مي‌توان به ال۹۰، چري كيوكيو ۶، طرح ان پي (كه منجر به خلق پژو ۲۰۶ صندوقدار شد)، پژو روآ، خودرويي بر اساس پلتفرم پژو ۴۰۵ (كه نتيجه آن سمند شد) اشاره كرد كه البته طرح‌هاي مذكور يا ناكام ماند يا مورد استقبال قرار نگرفت يا قيمت آن‌ها گران تمام شد.

جوانان (هيلمن هانتر جي‌تي)
استقبال ايرانيان از پيكان سبب شد در اوايل دهه ۱۳۵۰ مدل جوانان نيز كه داراي حجم موتور مشابه، اما قدرت موتور بيشتر با سرسيلندر آلومينيومي بود به خط توليد پيكان اضافه شود. پيكان جوانان به‌واسطهٔ داشتن دو كاربراتور سرعت و شتاب بيشتري داشت و در قسمت جلوپنجره داراي چهار عدد چراغ جلو بود و در داخل خودرو در قسمت جلو داشبورد تفاوت‌هايي با مدل‌هاي معمولي داشت و با داشتن آمپر برق و فشار روغن در كنار درجه باك و دماي موتور جلوه خاصي داشت و علاقه‌منداني را جذب خود كرده بود.
دولوكس
پيكان دولوكس يكي از معروف‌ترين مدل‌هاي پيكان بود. اين نوع مدل از مدل‌هاي اوليه پيكان بود. سپر اين نوع مدل از نوع شمشيري بود. اين مدل براي قد بلندها كه وارد ماشين مي‌شدند دشواري‌هايي ايجاد مي‌كرد. فرم بدنه اين مدل از نوع كبريتي بود.
دولوكس فيس‌ليفت
در اواسط دههٔ ۵۰ شمسي به دليل انتقاداتي كه به ظاهر قديمي پيكان وارد بود، ايران ناسيونال از كرايسلر اروپا درخواست فيس‌ليفت پيكان را كرد. كرايسلر در اين فيس‌ليفت از چراغ‌هاي عقب و جلو، جلوپنجره، غربيلك فرمان و صفحه كيلومتر خودروي سيمكا ۱۳۰۷ استفاده كرد كه آن را با نام كرايسلر آلپاين عرضه مي‌كرد. اين فيس‌ليفت اختصاصاً براي بازار ايران انجام شد كه در ايران به پيكان چراغ بنزي معروف شد. نمونه‌هاي اوليه تا سال ۱۳۶۲ با موتور ۱۷۲۵ سي‌سي اصلي پيكان عرضه مي‌شدند كه همچنان پيكان دولوكس نام داشتند.
كارلوكس
پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، شركت ايران خودرو از برادران خيامي گرفته شد و تحت مالكيت دولت قرار گرفت كه نتيجه آن كاهش محصولات خانواده پيكان به دو نوع سدان و وانت شد. اما دولت با سرهم كردن قطعاتي كه در انبار ايران خودرو از مدل‌هاي قبل باقي‌مانده بود اين خودرو را ساخت.
كار
پيكان كار نوعي از مدل‌هاي مخصوص پيكان بود. اين نوع مدل در دهه ۵۰ در كارخانه ايران ناسيونال توليد شد. اين نوع خودرو بنا به درخواست مشترياني كه محل كارشان صنعتي بود ساخته شد. اين خودرو بعد از انقلاب هم توليد شد. موتور اين نوع مدل از نوع مدل تخت بود كه تقريباً شتاب بالايي داشت. چراغ دنده عقب اين مدل از چراغ‌هاي ترمز و خطر و راهنما جدا بود.
پيكان اتوماتيك
اين پيكان شبيه پيكان دولوكس بود، اما تفاوت آن با دولوكس، موتوري قوي به‌قدرت ۷۳ اسب‌بخار و گيربكس اتوماتيك چهار دنده و داراي شيشه برقي جلو بود.
پيكان استيشن
پيكان استيشن به عنوان يكي از محصولات شركت ايران خودرو شناخته مي‌شود. اين خودرو به عنوان يك وسيله نقليه اقتصادي و كاربردي در بازار خودروي ايران معرفي شد. پيكان استيشن از نظر ظاهري با بدنه بزرگ طراحي شده‌است كه امكان حمل بار و اسباب‌هاي مختلف را فراهم مي‌كند. اين خودرو معمولاً در انجام كارهاي كوچك تجاري به كار مي‌رود.
پيكان استيشن معمولاً با موتورهاي بنزيني يا ديزلي عرضه مي‌شد و با توجه به نياز مشتريان، مي‌تواند با ويژگي‌ها و تجهيزات مختلفي ارائه شود. اين خودرو در گذشته به عنوان يكي از محصولات پرفروش و محبوب در بازار ايران بوده‌است.
پيكان پژويي
در سال ۱۳۶۹ ايران خودرو با استفاده از سامانه تعليق و موتور ۱۸۰۰ (۹۳ اسب‌بخاري)، پژو ۵۰۴ بر روي بدنه پيكان، نوع جديدي از پيكان را كه در ايران به پيكان پژويي معروف شد توليد نمود و تا ۷ سال به توليد آن ادامه داد.
اين مدل پيكان به خاطر دارا بودن موتور پژو ۵۰۴ بر روي اتاق سبك پيكان از قدرت و شتاب كم‌نظيري برخوردار بود. شتاب عالي اين خودرو در زمان توليدش زبان زد عام شده بود به‌طوري‌كه تعداد بسياري ازين مدل ماشين به خاطر سرعت بالا و عدم آيروديناميك مناسب با موتور، تصادفات زيادي به بار آورد.
شتاب اوليه و سرعت اين خودرو نسبت به پژو ۵۰۴ و حتي پژو ۴۰۵ هم بيشتر است و اين به لطف بدنه سبك پيكان و موتور قوي پژو امكان‌پذير شده‌است.
دليل اصلي توليد اين مدل پيكان خريد تالبوت توسط پژو بود كه منجر به وقفه در توليد پيكان در كارخانه ايران خودرو شد، كه پس از مدتي با پيشنهاد كارخانه پژو تعداد محدودي از موتورهاي پژو ۵۰۴ كه در فرانسه مانده بود به ايران فروخته شد و پيكان پژويي به مدت ۷ سال توليد و با اتمام موتورهاي پژو ۵۰۴ توليد اين خودرو به فراموشي سپرده شد.
پيكان ۱۶۰۰
توليد آن از فروردين ۱۳۷۴ با توليد موتور ۱۶۰۰ سي‌سي مگا موتور و استفاده از بدنه پيكان ۱۶۰۰ فيس‌ليفت در ايران و گيربكسهايي از كشورهاي آرژانتين (گيربكس ۵ دندهٔ دوج ۱۵۰۰)،آلمان (گتراگ) و سرانجام توليد داخل (نيرو محركه) آغاز شد و تا سال ۱۳۸۳ ادامه يافت.

امداد خودرو جلفا
وانت
اين خودرو نسخه وانت تك كابين پيكان است كه در سال ۱۳۴۸ توسط روتس و به سفارش ايران ناسيونال طراحي شد و در ايران به توليد رسيد.اين مدل تا سال ۱۳۷۰ با چراغ‌هاي جلوي گرد و چراغ‌هاي عقب خربزه‌اي شكل كوچك عرضه مي‌شد و در اين سال بود كه دماغه آن به شكل پيكان فيس‌ليفت يا چراغ بنزي درآمد.در سال ۱۳۷۳ چراغ‌هاي عقب آن نيز تغيير شكل يافت و با نمونه‌اي بلندتر تعويض شد.در سال ۱۳۸۵ با نصب موتور پژو روآ نام اين خودرو به باردو تغيير يافت و در سال ۱۳۹۱ نيز شكل سپرهاي آن براي رعايت استاندارد تغيير كرد. در سال ۱۳۹۳ اين خودرو با موتور روآي سال عرضه شد و در همان سال توليد آن متوقف شد و ايران خودرو وانت آريسان را جايگزين آن كرد.
پيكان سپر جوشن
در سال ۱۳۷۲ تصاويري از پيش نمونه تغيير چهره پيكان توسط ايران خودرو منتشرشد. ايران خودرو حتي آن را پيش فروش كرد. آينه بغل پلاستيكي، سپرهاي جلو و عقب بلندتر، قالپاق‌هاي تغيير شكل يافته، افزودن يك باله كوچك روي در صندوق عقب و … اين خودرو را نسبت به پيكان معمولي متمايز مي‌كرد. اما پس از يك سال فقط سپرها و قالپاق‌هاي مدل پرتوتايپ (آن‌هم با طرحي متفاوت نسبت به پيش نمونه) روي پيكان قرار گرفتند كه باعث توليد مدل سپر جوشن شد. سپر جوشن به واسطه ناهماهنگ بودن شكل سپر با بدنه خودرو زياد موفق عمل نكرد و نهايتاً توليد آن به‌دليل فروش پايين در سال ۱۳۷۸ متوقف شد. مدل وانت شامل نسخه سپر جوشن نمي‌شد. 

بيشتر بخوانيد: 

پيكان سواران نامدار

اولين مصرف‌كننده نامدار پيكان اميرعباس هويدا، نخست‌وزير ايران بود كه تا آخرين روزهاي صدارت، خودرو مرسدس بنز ضدگلوله خود را سوار نشد و پيكان سرمه‌اي رنگش را ترجيح داد و او بود كه جمله «به اميد روزي كه هر ايراني يك پيكان داشته باشد» را وارد تاريخ ايران كرد. 

حراج پيكان اهدايي محمدرضا شاه به چائوشسكو

اين پيكان مدل ۱۹۷۴ كه اهدايي محمدرضا شاه پهلوي به رهبر كشور روماني بود به قيمت پايه ۴ هزار يورو معادل بيش از ۱۰۰ ميليون تومان اعلام شده بود. مجموعه‌داران ايراني براي به دست آوردن خودروي لوكس ساخت ايران كه توسط شاه ايران به نيكولاي چائوشسكو، ديكتاتور روماني، هديه شده بود، صف كشيده‌بودند. سرانجام يك كلكسيونر رومانيايي اين پيكان را به قيمت ۹۵ هزار يورو خريداري كرد درحالي‌كه بالاترين قيمت پيشنهادي از سوي خريداران ايراني ۹۰ هزار يورو بوده‌است.

منبع: ويكي پديا